Członkowie Żyrardowskiego Towarzystwa Cyklistów, rok 1927 (fot. anonim, ze zbiorów naszego Muzeum). Na zdjęciu uchwycono m.in. Edmunda Oskólskiego (trzeci od prawej w pierwszym rzędzie) - urodzonego w Żyrardowie przodownika Policji Państwowej i kierownika sekcji kolarskiej Policyjnego Klubu Sportowego na powiat błoński, zamordowanego przez Sowietów w maju 1940 r. w Kalinie (Twerze), około 200 km od Moskwy.

Jeden z mieszkańców Żyrardowa - Kazimierz Rentel, producent powozów oraz bardzo aktywny zamiejscowy członek Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów - doprowadził do powstania w Żyrardowie pierwszej organizacji zrzeszającej miłośników rowerów. Był to konsulat (zamiejscowy oddział) WTC, utworzony 25 września 1904 r. Tak rozpoczęła się historia pierwszych organizacji zrzeszających cyklistów w Żyrardowie.

W dniu otwarcia konsulatu, w niedzielę, do Żyrardowa przybyła wycieczka trzydziestu cyklistów z Warszawy, prowadzona przez kapitana Ignacego Wadowskiego. Po obiedzie w domu Kazimierza Rentla zorganizowano wyścigi dla żyrardowian na prywatnym cyklodromie, który znajdował się wówczas w rejonie ul. Familijnej (obecnie ul. J. Mireckiego). Kilku warszawskich cyklistów pełniło rolę sędziów.

Później wydarzenie przeniosło się do lasu sokulskiego, gdzie bawiono się do zmroku, a wieczorem - do prywatnego teatru Andrzeja Modrzejewskiego przy ul. Wiskickiej (obecnie ul. 1 Maja). Tam odbyła się wspólna wieczerza, podczas której przemawiali i wznosili toasty: Rentel, Modrzejewski, Rudnicki, Leppert, Elechnowicz i Marynowski.

Z końcem XIX w. w Warszawskim Towarzystwie Cyklistów były zrzeszone przynajmniej cztery osoby z Żyrardowa, w tym m.in. Józef Wątróbki i dr Aleksander Szulc. Z kolei na początku XX w. w mieście działały już dwie organizacje zrzeszające kolarzy: wspomniany konsulat (zamiejscowy oddział) Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów, a także filia petersburskiego Towarzystwa Sportowego „Union” (nie udało mi się dotąd ustalić dokładnej daty jej powstania).

Przed wybuchem I wojny światowej prężniejszą organizacją była właśnie filia „Union”, której prezesem był A. Mueller. Stowarzyszenie to organizowało co najmniej dwa duże wyścigi kolarskie rocznie, a ponadto zabawy i wystąpienia teatralne dla swoich członków i sympatyków. Żyrardowski konsulat WTC ograniczał się natomiast do jednego wyścigu w ciągu roku.

Jednak największe i najciekawsze wyścigi kolarskie w Żyrardowie przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości zostały zorganizowane latem 1913 r. przez członków Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów – 6 lipca – na prywatnym torze kolarskim, zlokalizowanym gdzieś w rejonie dawnej ul. Familijnej (obecnie ul. J. Mireckiego). Prasa pisała wówczas, że wyścigi cyklistów w Żyrardowie odbyły się „z udziałem najlepszych jeźdźców krajowych”.

Tego dnia rozegrano następujące wyścigi:

- „Otwarcia” – 1. miejsce: P. Tkaczyk, 2. miejsce: W. Kłopotowski,

- „Scratch” – 1. P. Tkaczyk, 2. R. Heller,

- „Australijski” – 1. W. Kłopotowski, 2. Kamiński,

- „Kwalifikacyjny” – 1. J. Grochowski, 2. R. Heller,

- „Match” (w trzech częściach) – 1. St. Kłopotowski, 2. N.N.,

- „Dystansowy" - 1. Kamiński, 2. Kams.

- „Pocieszenia” – 1. Sinczelejew, 2. Kams.

Wyścigi kolarskie na długo wpisały się w pejzaż dawnego Żyrardowa, będąc nie tylko wydarzeniem sportowym, lecz także ważnym elementem miejskiego życia towarzyskiego. Zwieńczeniem rosnącej popularności dwóch kółek w mieście z czerwonej cegły było powstanie w 1923 r. Żyrardowskiego Towarzystwa Cyklistów.

Mateusz Waśkowski,

Historyk, Kustosz Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie.

Post pochodzi z profilu autora na FB – Echo Żyrardowskie.

Na wstępie pragnę w imieniu Żyrardowskiego Towarzystwa Cyklistów i wszystkich żyrardowskich kolarzy podziękować Panu Mateuszowi Waśkowskiemu za kolejne przypomnienie historii kolarstwa w Żyrardowie.
W ramach uzupełnienia, korzystając z publikacji Adama Wacława Parczewskiego "100-lecie Żyrardowskiego Towarzystwa Cyklistów" – publikowane zdjęcie ze zbioru Klemensa Szymańskiego przedstawia: stoją od lewej Harytonow, Garbuliński, Szamański, Łosica, Wiśniewski (Pierwszy Prezes ŻTC) Oskólski, Żurański, NN, Lange, L. Żurański, J.Andryszczak.

Niektórzy Członkowie ŻTC występują w charakterystycznych czapkach ŻTC - replika tej czapki z 2023 roku znajduje sie w zbiorach Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie